Oedeemtherapie: verlichting bij zwelling en vochtophoping

Oedeem, of vochtophoping, kan een zwaar, pijnlijk of gespannen gevoel veroorzaken in armen, benen of andere delen van het lichaam. De oorzaak varieert: van lymfestoringen tot veneuze problemen of als bijwerking van medische behandelingen zoals kankertherapie. Oedeemtherapie is een gespecialiseerde vorm van fysiotherapie die gericht is op het verminderen van deze klachten en het voorkomen van terugkerende zwellingen.

Wat is oedeem?

Bij oedeem hoopt zich vocht op in het weefsel, vaak zichtbaar als zwelling. Dit kan het gevolg zijn van een slechte afvoer van lymfevocht (lymfoedeem) of een verstoorde bloedcirculatie (veneus oedeem). Mensen met oedeem ervaren vaak:

• Zware, vermoeide armen of benen
• Strakke huid of een gespannen gevoel
• Beperkte beweeglijkheid
• Pijn of een zeurend gevoel, vooral aan het einde van de dag

Langdurige oedeem zonder behandeling kan leiden tot verharding van het weefsel (fibrose) en verhoogd risico op infecties, zoals wondroos. Ook leefstijl speelt een rol: oedeem komt vaker voor bij mensen met overgewicht of die weinig bewegen. Door de verminderde spieractiviteit en verhoogde druk op vaten en lymfebanen raakt de vochtafvoer sneller verstoord.

Hoe werkt oedeemtherapie?

Oedeemtherapie wordt meestal gestart na verwijzing van een arts, omdat de onderliggende oorzaak eerst uitgesloten of behandeld moet worden. Denk bijvoorbeeld aan hart-, nier- of leverproblemen. Als de oorzaak bekend is, kan de oedeemtherapeut starten met een persoonlijk behandelplan.

Afhankelijk van de soort en ernst van het oedeem, bestaat de therapie uit een combinatie van technieken:

• Manuele lymfedrainage: een zachte massagevorm die de afvoer van lymfevocht stimuleert
• Compressietherapie: zwachtels of therapeutische kousen om vochtophoping tegen te gaan
• Oefentherapie: beweging bevordert de circulatie en ondersteunt de vochtafvoer
• Lymfetaping: speciale tape ondersteunt de huidfunctie en stimuleert lymfestroom
• Zelfzorgadvies: hoe je zelf klachten kunt verminderen, bijvoorbeeld met huidverzorging of houdingsadvies

Deze multidisciplinaire aanpak is bewezen effectief. Volgens een overzichtsstudie in Journal of Physiotherapy (2017) verlaagt oedeemtherapie niet alleen het vochtvolume, maar verbetert het ook de kwaliteit van leven en mobiliteit van patiënten.

Praktijkvoorbeeld

Anne kreeg na borstkanker last van een gezwollen arm. Haar arts verwees haar naar een oedeemtherapeut. Na enkele weken manuele lymfedrainage in combinatie met compressie en thuisoefeningen, merkte ze dat de zwelling afnam en ze haar arm weer normaal kon gebruiken. Dankzij het zelfzorgadvies weet ze nu ook hoe ze klachten kan voorkomen, bijvoorbeeld door overbelasting te vermijden en voldoende te bewegen.